De inspectie SZW waarschuwde in maart dat open werkbakken vanwege de veiligheid niet op die manier mogen worden gebruikt. Inmiddels controleert de inspectie streng of de regels worden nageleefd. Aannemers kijken daarom wel uit om aan de slag te gaan met een open werkbak. Omdat er volgens hen geen veilige alternatieven zijn, ligt de sanering nu stil.

LTO Nederland heeft namens de boeren samen met brancheorganisaties van sloop- en saneringsbedrijven aan de bel getrokken in Den Haag. Ze hebben een dringend beroep gedaan op demissionair minister Lodewijk Asscher (PvdA, Sociale Zaken en Werkgelegenheid) om de open werkbak weer toe te staan. Maar dat lijkt hij niet van plan.

In antwoord op Kamervragen van de SGP bestrijdt Asscher dat de regels voor het gebruik van werkbakken zijn aangescherpt. Die gelden volgens hem al sinds 1995, komen voort uit Europese richtlijnen, zijn duidelijk en werkbaar en hoeven niet te worden aangepast, aldus de minister.

Wel heeft de inspectie de regels in maart extra onder de aandacht gebracht, erkent Asscher. Aanleiding was een toename van het aantal ongevallen met werkbakken. Tussen 2011 en 2016 zijn 88 ongelukken gebeurd met hoogwerkers. Daarbij zijn 96 slachtoffers gevallen.

Saneerders hebben er bij de minister op gewezen dat lopen over daken of saneren van binnenuit grotere risico’s met zich meebrengt. Ook stellen ze dat de Nederlandse regels strenger zijn dan Europa voorschrijft.

Ondertussen weten Zeeuwse boeren niet meer waar ze aan toe zijn. Zo zit akkerbouwer Frank Peter Kuijpers uit Ossenisse met de gebakken peren. ,,Door stormschade is het dak beschadigd. Ik heb nog een dikke 1000 vierkante meter asbestdak liggen. Om te voorkomen dat ik steeds de verzekering moet lastigvallen met het asbest dacht ik dat dit hét moment was om het dak te vervangen.”

Maar de aannemer ziet dat nu niet zitten. ,,Andere manieren om het asbest handig te verwijderen zijn er niet”, vertelt Kuijpers. ,,Overal ligt de sanering nu stil. Geen enkele aannemer wil het risico lopen te worden gepakt door de inspectie. Het dak moet voor 2024 zijn gesaneerd, maar hoe het verder moet? Geen idee. De overheid zegt eigenlijk tegen de boeren: zoek het verder zelf maar uit.’’

Het gaat daarbij niet om de gevaarlijke variant met asbestvezels, maar om vaste platen met asbest. Probleem is wel dat de grond schoongemaakt moet worden en dat kan vervelende consequenties hebben voor de huiseigenaren die met hun tuinen grenzen aan de speeltuin.

Begin april werd tijdens werkzaamheden aan het speelparkje asbest aangetroffen. Direct is de omgeving afgezet met linten en is begonnen met een onderzoek naar de grootte en de herkomst van de vervuiling. Volgens de gemeente Aalten gaat het om een ‘aanzienlijke’ vervuiling. Er is asbest aangetroffen tot tachtig centimeter onder de grond. Daarnaast is geprobeerd de grenzen aan te geven van de vervuiling, maar die grenzen zijn nog niet aangetroffen. En dat betekent dat er ook asbest onder de tuinen en paden kan liggen.

De omwonenden hebben inmiddels een voorstel gekregen om hun grond te onderzoeken op asbest. Hun percelen hebben door de vondst op dit moment het predikaat ‘asbest verdacht’ gekregen. Ze komen pas van dit predikaat af als de grond is schoongemaakt of bewezen is dat er geen asbest in de grond zit. Doen ze dit dus niet, hebben de eigenaren een probleem als ze hun huis in de toekomst willen verkopen. Eventuele kopers krijgen dan geen hypotheek.

Waar de vervuiling vandaan komt, is vooralsnog een raadsel. De asbest moet in ieder geval voor 1987 gedumpt zijn. ,,We proberen te achterhalen waar de vervuiling vandaan komt, maar dat wordt nog niet eenvoudig. Er is in ieder geval geen sprake van schuld. Maar het is natuurlijk wel heel erg pijnlijk voor de omwonenden”, laat een woordvoerster van de gemeente weten.

De gemeente heeft besloten de grond onder de speeltuin weg te halen en te vervangen voor schoon zand. Het is de bedoeling dat eind juni begonnen wordt met het schoonmaken van de grond. Het werk gaat twee weken duren.

De buurt is inmiddels op de hoogte gebracht. De gemeente roept een speciale website in het leven, die deze week ‘live’ gaat: www.aalten.nl/bijvank

Oktober vorig jaar werd besloten om het asbestdak te saneren in combinatie met de aanleg van zonnepanelen om groene energie binnen te halen. De Steenderense onderneming is een voorbeeld van veel bedrijven en particulieren in de Achterhoek die in een soortgelijke situatie verkeren, zegt Anton Legeland van adviesbureau LN AGRO de Ondernemerij. ,,Voor boeren die blijven is het in het algemeen wat eenvoudiger Zij kunnen binnen de bedrijfsvoering investeren in vernieuwing van gebouwen. Maar als ondernemers stoppen of al zijn gestopt zitten ze met lege schuren met asbest dak. Ga je gebouwen slopen, of is er een ander bestemming mogelijk en ga je het dak vernieuwen? Moet je rekening houden met zaken in het bestemmingsplan buitengebied? En wat gaat het kosten?”

Veel van die vragen en antwoorden daarop komen op tafel op bijeenkomsten die Legeland in samenwerking met gemeenten en provincie Gelderland op drie plekken in de regio houdt. Daar is ook informatie over maatregelen en subsidies waarvan gebruik gemaakt kan worden.

Met de bijeenkomsten in Varsseveld, Laren en Wehl hebben bewoners van het buitengebied de kans om op één plek veel informatie te vergaren over energie en asbest. ,,Wij merken dat de mensen er enorm tegenop zien. Onze boodschap is dat het goed is om je voor te bereiden en het totaalplaatje in beeld te hebben zodat je als het zo ver is de juiste beslissing kunt nemen.”

De provincie doet mee om te vertellen over het extra beleid waarmee ze de asbestsanering willen versnellen. In 2024 moet alle asbest weg zijn. In de Achterhoek gaat het naar schatting om 7 miljoen vierkante meter. Asbestcement van dakplaten wordt in de loop van de jaren slechter, het cement laat los waardoor vezels vrij komen. Inademen kan schadelijk zijn voor de gezondheid. ,,Je kunt er nu al vanuit gaan dat je na 1 januari 2024 schuren met asbest ook niet meer kunt verzekeren”, noemt hij nog een reden om tijdig te saneren.

Het zou in zijn optiek een goede zet om de duurzaamheidslening, die veel gemeenten aanbieden, ook te gebruiken voor saneren van asbest. Nu is het met zo’n gunstige lening mogelijk om bijvoorbeeld zonnepanelen aan te schaffen, ook al heb je het geld daarvoor niet direct op de bank staan.

Op de informatiebijeenkomsten is een apart programma voor boer en burger. Agrarische ondernemers krijgen per1 juli te maken met verplichte energiebesparende investeringen. Het gaat volgens Legeland om zaken zoals energiebesparende verlichting en voorkoelen van melk. ,,Wij kijken ook naar wat je in combinatie met zonnepanelen kunt bereiken. Per bedrijf verschilt dat, je kunt daarvoor een energiebeheerplan maken dat past in het investeringsritme van de boer.”

Het was in Steenderen eind vorig jaar nog even flink aanpoten om voor de jaarwisseling een begin te kunnen maken met het verantwoord verwijderen van de asbest dakbedekking. ,,We moesten voor de jaarwisseling beginnen om de subsidie van de regeling Asbest eraf, zonnepanelen erop te verkrijgen”, verklaart Van der Kolk. Daarnaast maken zo ook gebruik van een duurzaamheidslening.

Inmiddels profiteren Helmig en Helga van der Kolk met hun groepsaccommodatie al een maand of vier van de stroomopbrengst van de 94 zonnepanelen op de schuur. Dat levert op jaarbasis zo’n 25.000 kilowatt elektriciteit op. Dat is voor ons bedrijf ruim voldoende, we verbruiken zo’n 22.000 kWh, weet Van der Kolk in. ,,Als we dat in kaart hebben bekijken we hoe we het resultaat optimaal kunnen maken, bijvoorbeeld door gasgebruik terug te brengen door overstappen op elektriciteit.”

Diverse gemeenten, de provincie Gelderland en uiteenlopende bedrijven op het gebied van installatietechniek, asbest(sanering) en (groene) energie zijn vertegenwoordigd op de Mini-expobeurs 2017, onderdeel van de informatiebijeenkomsten Asbestdaken 2024 & Rendabel energie besparen. De gratis toegankelijke bijeenkomsten zijn op 23 mei in de Radstake in Varsseveld, 31 mei bij Witkamp in Laren en 1 juni bij de Olde Beth in Wehl. Op alle locaties begint het middagprogramma om 13 uur, het avondprogramma om 19 uur. Aanmelden kan via lnagro.nl.

De gemeente heeft het terrein gekocht van Te Paske en doorgeleverd aan Beele Group BV. Bij deze transactie is afgesproken dat de gemeente de grond schoon zou opleveren. Het bedrijf Econsultancy heeft in 2015 onderzoek gedaan naar de grond en trof toen geen bijzonderheden aan.

Onder de gesloopte opstallen en verhardingen is echter asbest aangetroffen. Ook werden er kolen gevonden. Volgens de provincie Gelderland was er sprake van een ‘ernstig geval van bodemverontreiniging dat met spoed moest worden gesaneerd’.

Bovendien bleek het terrein in het verleden opgehoogd te zijn met ongeveer 1 meter schone grond. Hieronder zit plaatselijk een laag met zeer grof puin, kolengruis en asbest. Deze ophoging is al voor de Tweede Wereldoorlog  uitgevoerd, waardoor de onderzoekers hier niets van konden weten, laat de gemeente in een raadsmededeling weten. ‘Het was zoeken naar een speld in een hooiberg’.

In maart is daarom een groot deel van het oude terrein Te Paske ontgraven en gezeefd. Het asbesthoudende puin is afgevoerd.

In eerste instantie had de gemeente rekening gehouden met een kostenpost van 50.000 euro voor het schoonmaken van de grond. Het liep dus anders. De sanering kostte uiteindelijk 195.000 euro.